ดาวดวงที่ 56
ชื่อในการแสดง สุริยา ชินพันธุ์
ชื่อ-นามสกุลจริง ประมูล ชินพันธุ์
วันเกิด 19 พฤศจิกายน พ.ศ. 2495
พิมพ์มือลานดารา 2 กรกฎาคม พ.ศ. 2552
สุริยา มีชื่อเล่นว่า ตุ้ย เกิดที่จังหวัดอุดรธานี หลังเรียนจบชั้น ม.ศ.3 จากโรงเรียนอุดรวิทยานุกูล ก็ออกมาช่วยคุณพ่อทำกิจการรถบัสประจำทางอยู่พักหนึ่ง ก็ไปช่วยงานคลินิกของคุณอาซึ่งเป็นแพทย์ในจังหวัดนครสวรรค์ แต่เพราะมีใจรักทางด้านการร้องการแสดง คุณอาก็นำไปฝาก ประวิทย์ ลีลาไว ซึ่งเป็นนักพากย์และนักข่าวท้องถิ่น จากนั้นประวิทย์ก็ส่งต่อไปยังคณะนาฎศิลป์สัมพันธ์ ของ สัมพันธ์ พันธ์มณี ซึ่งแสดงอยู่ทางโทรทัศน์ ช่อง 4 บางขุนพรหม แรก ๆ ก็ให้สุริยาขับรถหาสปอนเซอร์ ต่อมาก็ได้ฝึกการแสดงกับ ฑัต เอกฑัต พระเอกเก่าและเมื่อได้ร้องเพลงในรายการลูกทุ่งกรุงไทยของ ประกอบ ไชยพิพัฒน์ จึงเริ่มเป็นที่รู้จัก สุวัฒน์ วรดิลกหรือรพีพร จึงตั้งชื่อให้ว่า สุริยา ชินพันธ์ จากนั้นจึงเริ่มแสดงละครเรื่องแรกคือ เลือดทาแผ่นดิน
ต่อมา รัตนาภรณ์ อินทรกำแหง จึงขอตัวสุริยาไปเป็นพระเอกภาพยนตร์โทรทัศน์ชุด ลูกคนยาก แสดงคู่กับ วันทนา บุญบันเทิง ซึ่งได้ออกอากาศทางโทรทัศน์ ช่อง 7 อย่างยาวนาน สร้างชื่อเสียงให้กับสุริยาเป็นอย่างมาก จากนั้นสุริยาก็มีงานละครอีกหลายเรื่อง เช่น นางไพร จอมดาบพเนจร เสน่ห์หนุ่มบ้านนา
ในวงการภาพยนตร์นั้น สุริยาเริ่มต้นจากการเป็นพระรองในภาพยนตร์เรื่อง สวนสน (2515 ยอดชาย-พิศมัย) ของ ชาลี อินทรวิจิตร แสดงคู่กับ ช้องมาศ ภุมรา และได้รับบทพระเอกเดี่ยว ๆ เต็มตัวครั้งแรกในเรื่อง ผยอง (2518) แม้ว่าภาพยนตร์ที่สุริยาแสดงจะเป็นการประกบพระเอก แต่จากบทบาทที่ได้รับส่วนใหญ่ ก็ทำให้สุริยาได้ชื่อว่าเป็นพระเอกวัยรุ่นหน้าหยก ซึ่งเป็นที่นิยมของแฟนภาพยนตร์เรื่อยมา เช่นเรื่อง ลูกชู้ (2515 ไพโรจน์-สุทิศา) ขอบฟ้าเขาเขียว (2516 สมบัติ-อรัญญา) ดอกคูนเสียงแคน (2517 สมบัติ-เพชรา) ใครจะร้องไห้เพื่อฉัน (2517 ยอดชาย-ภาวนา) คนกินเมีย (2517 สมบัติ-วันดี) สาวสิบเจ็ด (2517 สมบัติ-วันดี) ตะวันรอนที่หนองหาร (2517 สมบัติ-อรัญญา) คุณครูที่รัก (2517 นาท-อรัญญา) ทองประกายแสด (2517 วันทนา-นิรุตติ์) ประทีปอธิษฐาน (2517 อุเทน-ภาวนา) เหยื่ออารมณ์ (2518 กรุง-อรัญญา) ลูกผู้ชาย (2518 กรุง-ดวงนภา) ข้าวนอกนา (2518 อุเทน-ช่อเพชร) เผ็ด (2518 สมบัติ-อรัญญา) ทางโค้ง (2518 สมบัติ-นัยนา) น้ำตาหยดสุดท้าย (2519 ไพโรจน์ –มิสเคียวจิน) กระดังงากลีบทอง (2519 สุริยา-มยุรา) วัยอันตราย (2519 กรุง-ธัญญรัตน์) 17 ทหารกล้า (2519 ยอดชาย-อุเทน) ช่องว่างระหว่างหัวใจ (2519 สมบัติ-อรัญญา) เจ้าแม่ (2519 อรัญญา-สมบัติ) อีสาวอันตราย (2519 สรพงศ์-ทัศน์วรรณ) นักเลงสามสลึง (2519 กรุง-เนาวรัตน์) สิงห์สำออย (2520 สมบัติ-มยุรา) ศึก 5 เสือ (2520 สมบัติ-อรัญญา) พ่อตาปืนโต (2520 สมบัติ-อรัญญา) ตบะแตก (2520 สมบัติ-อรัญญา) มนต์รักแม่น้ำมูล (2520 สมบัติ-นัยนา) แม่ดอกกัญชา (2520 สมบัติ-มยุรา) ลูกเจ้าพระยา (2520 สมบัติ-เพชรา) 15 หยกๆ 16 ไม่หย่อน (2521 สรพงศ์-ทัศน์วรรณ) ลูกทุ่งเพลงสวรรค์ (2521 สรพงศ์-นัยนา) ทายาทป๋องแป๋ง (2521 สมบัติ-ปิยะมาศ) ขุนกระทิง (2521 กรุง-สรพงศ์) ไอ้ 8 นิ้ว (2521 สรพงศ์-มยุรา) ถล่มวังข่า (2521 สมบัติ-อรัญญา) ทีเด็ดคู่เขย (2521 สมบัติ-อรัญญา) โตไม่โตซัดดะ (2521 สมบัติ-นัยนา) เสียสาว (2521 สมบัติ-อรัญญา) มันส์เขาละ (2521 สมบัติ-นัยนา) แตกหนุ่มแตกสาว (2521 สรพงศ์-ลลนา) มือปืนนมสด (2521 สมบัติ-อรัญญา) ตลุมบอน (2522 กรุง-เนาวรัตน์) ปลาบู่ทอง (2527 สุริยา-เพ็ญยุพา) ลูกสาวคนใหม่ (2527 ทูน-จารุณี) ปาฎิหาริย์กุมารทอง (2528 ด.ช.บอย-สุริยา)
ช่วงที่สุริยารับบทเป็น เคน มนต์แม่มูล นักร้องลูกทุ่งในเรื่อง มนต์รักแม่น้ำมูล ของ กมล กุลตังวัฒนา ก็ทำให้เกิดกระแสผลักดันให้สุริยาตั้งวงดนตรีขึ้นมาจริง ๆ ชื่อว่า ลูกทุ่งดารา สุริยา ชินพันธุ์ โดยเปิดวงครั้งแรกเมื่อวันที่ 5 กุมภาพันธ์ 2521 ทำให้ต้องหยุดงานแสดงไว้พักหนึ่ง ก่อนที่จะกลับมาแสดงละครโทรทัศน์ประเภทจักร ๆ วงศ์ ๆ และแสดงภาพยนตร์อีกครั้งหนึ่ง
