ฟิล์ม ๑๖ มม. / ขาว-ดำ / เงียบ / ๒๕ นาที
๒๔๗๒
กำกับ นายน้อย ศรศักดิ์ (พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว)
ถ่ายภาพ นายสมิงถุ่ย รามรามัญ (พลตรี หม่อมเจ้าอมรทัต กฤดากร), นายเล็ก ศรศักดิ์ (หม่อมเจ้ากัมลีสาร ชุมพล)
นักแสดง พระองค์เจ้าอ๊อสคาร์นุทิส กรมหมื่นอนุวัตรจาตุรน, หม่อมเจ้าการวิก จักรพันธุ์, หม่อมเจ้าอัฌชา จักรพันธุ์, หม่อมเจ้ายุธิษเฐียร สวัสดิวัตน์, พระองค์เจ้าจีรศักดิ์สุประภาต, หม่อมเจ้าหญิงสีดา ดำรวง สวัสดิวัตน์, หม่อมหลวงบัว สนิทวงศ์ และ “ขุนช้าง” สุนัขของสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี
อย่างที่ทราบกันว่าพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงมีพระราชนิยมในการถ่ายภาพยนตร์เป็นอย่างมาก ส่วนใหญ่เป็นภาพยนตร์ที่บันทึกพระราชกรณียกิจ ภาพยนตร์ส่วนพระองค์ภาพยนตร์ประเภทข่าว รวมทั้งภาพยนตร์ชนิดเดินเรื่องซึ่งมีหลักฐานว่าท่านทรงถ่ายทำภาพยนตร์ชนิดเดินเรื่องไว้สามสี่เรื่อง แต่ แหวนวิเศษ เป็นภาพยนตร์ชนิดเดินเรื่องฝีพระหัตถ์พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าอยู่หัวที่หลงเหลืออยู่อย่างครบสมบูรณ์เพียงเรื่องเดียว และเป็นภาพยนตร์ตามขนบหนังเงียบ คือมีอินเตอร์ไตเติ้ลคั่นบอกความเป็นไปและบทเจรจาแต่ละฉาก เพียงเรื่องเดียวที่เหลือในประเทศไทยซึ่งอยู่ในสภาพสมบูรณ์ที่สุด
หม่อมเจ้าการวิก จักรพันธุ์ ซึ่งทรงร่วมแสดงในบทอ้ายเก่ง ทรงเล่าว่าพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวพระราชนิพนธ์บทภาพยนตร์เรื่องนี้ในเรือพระที่นั่งจักรี ขณะเสด็จประพาสทางทะเล เมื่อปี พ.ศ. ๒๔๗๒ ที่เกาะพงัน จ.สุราษฎร์ธานี และโปรด-เกล้าฯ ให้เจ้านายเด็ก ๆ ที่ตามเสด็จเป็นตัวแสดง
เดิมทีหอภาพยนตร์ได้ค้นพบฟิล์มภาพยนตร์เรื่อง แหวนวิเศษ เพียง ๒ ม้วน คือม้วน ๑ และม้วน ๓ ที่ห้องเก็บหนังสือเก่า ของสยามสมาคมในพระ-บรมราชูปถัมภ์ ต่อมาจึงได้พบฟิล์มม้วน ๒ โดยไม่คาดคิด ที่วิทยาลัยครูจันทบุรี ซึ่งเคยเป็นวังสวนบ้านแก้ว ของสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี และพบว่ายังขาดชิ้นส่วนที่หายไปที่ข้อความอักษรบรรยายในม้วนที่ ๒ ราวสองฟุต ซึ่งที่สุดก็พบจากเศษฟิล์มที่มีผู้พบในกองขยะจากวังสุโขทัย
แหวนวิเศษ เป็นเรื่องของ ตาคง ผู้มีภรรยาเป็นแม่หม้ายซึ่งมีลูกติดเป็นจำนวนมาก ตาคงเกลียดบรรดาลูกเลี้ยงมากจึงสร้างอุบายพาลูกเลี้ยงทั้งห้าคน ซึ่งประกอบไปด้วย อ้ายเก่ง อ้ายขี้เกียจ อ้ายตะกละ อ้ายซน และหนูแหวน ไปปล่อยทิ้งที่เกาะร้าง เมื่อเดินทางไปถึงเกาะ ตาคงออกอุบายใช้ให้ลูกเลี้ยงทั้งห้าไปหาลูกไม้มาเป็นอาหาร หวังว่าเด็ก ๆ จะหลงป่าหายไป เด็ก ๆ เข้าไปในป่าแล้วบังเอิญได้พบนางพราย จึงเล่าเรื่องราวว่าถูกตาคง พ่อใจร้ายเฆี่ยนตีและไล่ให้มาหาลูกไม้ในป่า นางพรายสงสารจึงมอบแหวนวิเศษให้ไอ้เก่ง ว่าชี้สิ่งใดจะได้สมใจนึก เด็ก ๆ รีบกลับมาหาตาคง แล้วเสกก้อนหินให้เป็นสิ่งของสารพัดนึก ตาคงเกิดละโมบและหาโอกาสในขณะที่เด็ก ๆ หลับจะฆ่าอ้ายเก่งเพื่อชิงแหวนวิเศษมาเป็นของตน เดชะบุญอ้ายเก่งตื่นมาเห็นจึงเสกตาคงเป็นสุนัข หนูแหวนน้องเล็กสงสารพ่อเลี้ยงจึงขอร้องให้อ้ายเก่งเสกให้พ่อกลับมาและขอให้เป็นพ่อที่ใจดีที่สุดในโลก อ้ายเก่งจึงเสกตาคงกลับมาจากสุนัขเป็นตาคงใจดี พาลูก ๆ กลับบ้าน ก่อนจะออกจากเกาะ อ้ายเก่งทำแหวนตกน้ำทะเลไป ตาคงว่า ดีแล้วคืนให้ผีไป
“แหวนวิเศษ” จึงเป็นหนังวิเศษ มหัศจรรย์ เป็นมรดกหนังเงียบเรื่องเดียวที่สมบูรณ์ของชาติ
หมายเหตุ
ข้อมูลปี พ.ศ. ของภาพยนตร์ที่ออกฉายก่อนการเปลี่ยนแปลงวันขึ้นปีใหม่ เมื่อ ๑ มกราคม ๒๔๘๔ จะนับตามปฏิทินแบบเก่า (๑ เมษายน เป็นวันขึ้นปีใหม่)
