๓๕ มม. / ขาว-ดำ / เงียบ / ๑๐.๒๙ นาที
๒๔๖๙
เป็นภาพยนตร์ผลงานของ กองภาพยนตร์เผยแผ่ข่าว กรมรถไฟหลวง ซึ่งเป็นหน่วยงานสร้างภาพยนตร์ที่ดำเนินการโดยรัฐที่เก่าแก่ที่สุดแห่งหนึ่งของโลก คือ ตั้งเมื่อปี พ.ศ. ๒๔๖๕ ทำหน้าที่เสมือนหน่วยผลิตภาพยนตร์แห่งชาติ ได้สร้างภาพยนตร์ข่าวสารสารคดี นอกจากของกรมรถไฟหลวงเอง ยังรับจ้างผลิตให้หน่วยงานราชการอื่น ๆ ตลอดจนเอกชน ช่างถ่ายหนังสำคัญของกองภาพยนตร์ คือ ขุนปฏิภาคพิมพ์ลิขิต (เปล่ง ไตรปิ่น) (ทำหน้าที่หัวหน้าช่างระหว่าง ๒๔๖๕ – ๒๔๖๙) และ หลวงกลการเจนจิต (เภา วสุวัต) (ทำหน้าที่หัวหน้าช่างระหว่าง ๒๔๖๙ – ๒๔๗๕) ผลงานภาพยนตร์ของกองภาพยนตร์ฯ ได้รับการนำออกฉายในโปรแกรมภาพยนตร์ข่าวของโรงภาพยนตร์ทั่วสยาม กองภาพยนตร์ฯ ถูกยุบเลิกไปหลังเปลี่ยนแปลงการปกครอง ๒๔๗๕ เมื่อรัฐบาลประชาธิปไตยตั้งกรมโฆษณาการขึ้น และมีแผนกภาพยนตร์ขึ้นในกรมโฆษณาการ แต่กรมรถไฟก็ยังคงจัดให้มีการถ่ายทำภาพยนตร์ของตนเองอยู่ แต่หันไปสร้างภาพยนตร์ประเภทเรื่องแสดง เพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยว โดยลดขนาดการผลิตเป็นระบบ ๑๖ มม.
เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๒๔ มีการค้นพบฟิล์มภาพยนตร์ของกองภาพยนตร์ฯ จำนวนหนึ่ง ซึ่งปรากฏว่าเป็นฟิล์มภาพยนตร์ที่ถ่ายทำในยุครัชกาลที่ ๗ คือ ระหว่างปี ๒๔๖๙ – ๒๔๗๕ และเป็นฟิล์มขนาด ๓๕ มม. เงียบ และเป็นเนกาติฟหรือต้นฉบับจากกล้อง แต่น่าเสียดายที่เป็นเฉพาะส่วนที่เหลือจากการตัดต่อกับการถ่ายเก็บ (stock footage) ไม่พบเนกาติฟที่ตัดต่อสำเร็จสำหรับเป็นแม่พิมพ์ อย่างไรก็ดี ฟิล์มที่แม้เป็นเศษเหลือจากการใช้ตัดต่อเหล่านี้ ก็นับว่ามีค่ายิ่ง ไม่เพียงอายุความเก่าแก่เมื่อเทียบกับมรดกภาพยนตร์อื่น ๆ ของชาติ แต่สำคัญเพราะเป็นผลงานของหน่วยงานผลิตภาพยนตร์ที่สำคัญของชาติ ซึ่งถือได้ว่าเป็นหน่วยงานบุกเบิกอุตสาหกรรมภาพยนตร์ของชาติ นอกจากนี้เรื่องราวเหตุการณ์ที่อยู่ในฟิล์มก็ล้วนเป็นเหตุการณ์สำคัญทางประวัติศาสตร์ ยุคสมัย และศิลปวัฒนธรรมของชาติ
สำหรับภาพยนตร์บันทึกงานพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าฯ แม้จะเป็นเศษเหลือจากการตัดต่อ และมีความยาวรวมกันประมาณ ๑๐ นาที แต่ก็เป็นภาพที่แสดงให้เห็นเหตุการณ์สำคัญในพระราชพิธีโดยตลอด ได้แก่ การก่อสร้างพระเมรุ พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าฯ เสด็จฯ ทรงยกพระบรมมหาเศวตฉัตรประดับยอดเมรุ พระราชพิธีกงเต๊ก การอันเชิญพระโกศพระบรมศพจากพระยานมาศสามลำคานขึ้นเกรินบันไดนาคเพื่อเชิญขึ้นประดิษฐานบนบุษบกพระมหาพิชัยราชรถ ณ พลับพลาหน้าวัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม ก่อนจะแห่ริ้วกระบวนสู่พระเมรุมาศท้องสนามหลวงท่ามกลางประชาชนที่มาเฝ้าถวายสักการะพระบรมศพ โดยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวประทับพระราชยานกง เสด็จพระราชดำเนินโดยกระบวนราบจากพระบรมมหาราชวังมาในพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพและภาพสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินีในสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวประทับพระวอสีวิกากาญจน์ เสด็จโดยกระบวนราบมาในพลับพลาพระราชพิธีท่ามกลางข้าราชการชั้นผู้ใหญ่และชาวต่างชาติที่มาร่วมถวายความเคารพพระบรมศพ ภาพข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ที่เป็นราชสกุล เดินสามหาบโดยอุตราวัฏรอบพระเมรุมาศ ภาพการอัญเชิญพระโกศพระบรมอัฐิลงจากพระเมรุมาศไปยังพระที่นั่งทรงธรรมและอัญเชิญพระโกศพระบรมอัฐิขึ้นสู่พระที่นั่งราเชนทรยาน ตั้งกระบวนพระบรมราชอิสริยยศแห่อัญเชิญจากพระเมรุมาศเข้าสู่พระบรมมหาราชวังเพื่อบำเพ็ญพระราชกุศลในลำดับต่อไป
ผู้บริจาค การรถไฟแห่งประเทศไทย
หมายเหตุ
ข้อมูลปี พ.ศ. ของภาพยนตร์ที่ออกฉายก่อนการเปลี่ยนแปลงวันขึ้นปีใหม่ เมื่อ ๑ มกราคม ๒๔๘๔ จะนับตามปฏิทินแบบเก่า (๑ เมษายน เป็นวันขึ้นปีใหม่)
