[พ.ศ. ๒๕๒๑]

ความยาว ๕๓.๓๙ นาที

วีดิทัศน์ / สี / เสียง

เป็นวีดิทัศน์แผ่นซีดี ๑ ในจำนวน ๖   แผ่น ที่เจ้าภาพงานพระราชทานเพลิงศพ พลเอกเกรียงศักดิ์ ชมะนันทน์ อดีตนายกรัฐมนตรี ทำขึ้นเพื่อแจกเป็นที่ระลึกในงานดังกล่าว

เฉพาะแผ่นนี้ เป็นการรวบรวมภาพยนตร์บันทึกภารกิจของ พลเอกเกรียงศักดิ์ ชมะนันทน์ ในกรณีการเสนอพระราชบัญญัตินิรโทษกรรมผู้กระทำความผิดเนื่องในการชุมนุมในมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ระหว่างวันที่ ๔ ถึงวันที่ ๖ ตุลาคม ๒๕๑๙ ให้เห็นว่าเป็นผลงานสำคัญชิ้นหนึ่งของอดีตนายกรัฐมนตรีท่านนี้

วีดิทัศน์เริ่มต้นด้วยการเสนอภาพเหตุการณ์และเสียงผู้บรรยายโดย นายมานิจ ควรขจร ผู้ประกาศข่าวของสถานีโทรทัศน์กองทัพบก ช่อง ๗ สี สรุปการเกิดกรณีนองเลือดในมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ โดยชี้ว่านักศึกษาได้ก่อความวุ่นวายขึ้นในมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และมีการแสดงละครหมิ่นพระบรมเดชานุภาพ ทำให้ประชาชนผู้รักชาติ ทนไม่ได้ จึงรวมตัวกันเรียกร้องต่อรัฐบาล ม.ร.ว. เสนีย์ ปราโมช ให้จัดการ และในรุ่งเช้าวันที่ ๖ ตุลาคม ๒๕๑๙ ประชาชนผู้รักชาติก็บุกเข้าไปจัดการในมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ นำไปสู่การรัฐประหารโดยคณะปฏิรูปการปกครอง นักศึกษาและประชาชนถูกจับดำเนินคดี มีภาพการพิจารณาคดีในศาล  ซึ่งหลังจากการพิจารณาคดีผ่านไปกว่าสองปี พลเอกเกรียงศักดิ์ ชมะนันทน์ นายกรัฐมนตรีได้เสนอพระราชบัญญัตินิรโทษกรรม ฯ ดังกล่าวต่อรัฐสภา เมื่อวันที่ ๑๕ กันยายน ๒๕๒๑ มีภาพการประชุมรัฐสภา และได้รับความเห็นชอบจากรัฐสภา พลเอกเกรียงศักดิ์ ได้แถลงข่าวแก่สื่อมวลชนเรื่องพระราชบัญญัติผ่านการพิจารณา และในเย็นวันนั้นพลเอกเกรียงศักดิ์ ได้นำร่างพระราชบัญญัติขึ้นทูลเกล้าถวาย เพื่อทรงลงพระปรมาภิไธย มีประกาศในพระราชกิจจานุเบกษา วันที่ ๑๖ กันยายน ๒๕๒๑

จากนั้นวีดิทัศน์ แสดงให้เห็นเหตุการณ์ในวันที่ จำเลยคดี ๖ ตุลาคม จำนวน ๑๙ คน ซึ่งได้รับอิสรภาพจากพระราชบัญญัตินี้ ได้รวมตัวกันและเดินทางไปเยี่ยมคารวะพลเอกเกรียงศักดิ์ ชมะนันทน์ นายกรัฐมนตรี ที่บ้านพัก ย่านบางเขน นำโดย นายสุธรรม แสงประทุม  ผู้ที่แนะนำคณะผู้ที่ได้รับอิสรภาพต่อ นายกรัฐมนตรีเป็นรายตัว คือ นายพิชัย วาศนาส่ง พิธีกรชื่อดังของสถานีไทยโทรทัศน์ ช่อง ๙ โดยแนะนำทีละคนดังนี้  นายสุธรรม แสงประทุม นายประยูร อัครบวร นายสุรชาติ บำรุงสุข  นายมหินทร์ ตันบุญเพิ่ม  นายธงชัย วินิจจะกุล  นายอารมณ์ พงศ์พงัน นายอนุพงศ์ พงศ์สุวรรณ  นายวิโรจน์ ตั้งวาณิชย์ นายอรรถการ อุปถัมภากุล  นายโอริสสา ไอราวัณวัฒน์ นายเสรี ศิรินุพงศ์ นางสาวสุชีลา ตันชัยนันท์ นางสาวเสงี่ยม แจ่มดวง  นายบุญชาติ เสถียรธรรมมณี  นายสมศักดิ์ เจียมธีรสกุล  นายสุรชาติ พัชรสรวุฒิ นายอภินันท์ บัวหภักดี  นายคงศักดิ์ อาษาภักดิ์  นายประพนธ์ วังศิริพิทักษ์

นายสุธรรม ได้กล่าวขอบคุณที่นายกให้มาเยี่ยม และมอบดอกกล้วยไม้แสดงความขอบคุณต่อนายกรัฐมนตรี นายกรัฐมนตรีได้กล่าวต้อนรับและทักทายถามสารทุกข์สุกดิบ ก่อนจะขอตัวไปทำอาหารเลี้ยง

ระหว่างนั้นผู้สื่อข่าวได้สอบถามนายสุธรรมถึงที่มาของกล้วยไม้ ได้ความว่าเป็นกล้วยไม้ที่พวกตนได้รับทอดในเรือนจำต่อมาจากนักโทษการเมืองกรณี ๒๖ มีนาคม ซึ่งได้รับการปลดปล่อยไปก่อนแล้ว

ต่อมานายกรัฐมนตรีได้มาร่วมรับประทานอาหารเช้ากับคณะทั้ง ๑๙ คน ซึ่งอาหารมีข้าวผัดกะหรี่ไก่ ไข่ดาว และแกงจืด แล้วนายกรัฐมนตรีได้แจกเหรียญหลวงปู่แหวน ภปร รุ่นสุดท้ายแก่นายสุธรรมและคณะ คุณหญิงวิรัตน์ ชมะนันทน์ ภริยานายกรัฐมนตรีได้ร่วมมอบเหรียญดังกล่าวด้วยและร่วมสนทนากับคณะ

ต่อมา นายกรัฐมนตรีได้นำคณะไปยังห้องรับรอง และให้สัมภาษณ์แก่สื่อมวลชน นายกรัฐมนตรีได้

กล่าวย้ำถึงสาเหตุในการเสนอพระราชบัญญัตินิรโทษกรรมครั้งนี้ ว่าได้ทำตามพระราชปรารภ และไม่ต้องการหาเสียงใด ๆ ได้ให้โอวาทแก่คณะที่เข้าพบ ขอให้ลืมสิ่งที่ผ่านมา ให้ตั้งหน้าเรียนหนังสือต่อ และหวังว่าทุกคนจะมีส่วนสร้างความเจริญแก่บ้านเมืองต่อไป  สุดท้ายนายกรัฐมนตรีและคณะที่เข้าพบได้ออกมาถ่ายรูปร่วมกันและลากลับ

ต้นฉบับวีดิทัศน์นี้สันนิษฐานว่าน่าจะเป็นการบันทึกด้วยฟิล์มภาพยนตร์ ๑๖ มม. สี ของฝ่ายข่าวโทรทัศน์กองทัพบกช่อง ๗ สี และเป็นการถ่ายบันทึกเสียงลงในฟิล์มโดยตรงขณะถ่ายทำ ทำให้สามารถเก็บเสียงบรรยากาศจริงไว้ได้ตลอด

กรณีเหตุการณ์ ๖ ตุลาคม ๒๕๑๙ นับเป็นประวัติศาสตร์การเมืองสำคัญที่สืบเนื่องจากเหตุการณ์ ๑๔ ตุลาคม ๒๕๑๖ ได้มีผู้บันทึกเรื่องราวของประวัติศาสตร์นี้รูปแบบต่าง ๆ พอสมควร แต่บันทึกประวัติศาสตร์ที่มีชีวิตชีวาและสามารถสื่อแสดงให้เห็นความรู้สึกและอารมณ์ต่อหน้าต่อตาโดยตรง ยากที่สื่อใดจะเทียบภาพยนตร์ได้ วีดิทัศน์นี้จึงมีค่าเป็นเอกสารสำคัญชิ้นหนึ่งในประวัติศาสตร์การเมืองเฉพาะกรณี เหตุการณ์ ๖ ตุลา ๒๕๑๙